ปั๊มน้ำ หรือ เครื่องสูบน้ำ คืออุปกรณ์สำหรับส่งน้ำหรือถ่ายเทของเหลวจากที่หนึ่งไปยังอีกที่หนึ่ง หรือหมุนเวียนน้ำหรือของเหลวให้ผสมกันในบริเวณที่จำกัด ซึ่งปั๊มมีทั้งแบบที่ใช้มอเตอร์ (ไฟฟ้า) และ แบบที่ใช้เครื่องยนต์ (น้ำมัน) ทำหน้าที่หมุนส่งกำลังให้ปั๊มทำงาน เพื่อเพิ่มแรงดันและส่งน้ำไปตามท่อ ปัจจุบันปั๊มที่ใช้กันภายในบ้านจะเป็นแบบใช้ไฟฟ้า ซึ่งมีความสะดวกและง่ายต่อการใช้งาน ปั๊มน้ำถูกนำมาใช้งานในหลายๆ ด้าน ประเภทของปั๊มที่มีการนำมาใช้งานจริงนั้น สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ลักษณะคือ

1.ปั๊มแบบแรงเหวี่ยง (Centrifugal Pump) หรือแบบอาศัยแรงกลไกการเหวี่ยงหนีศูนย์ของๆเหลวในการพาของเหลว เป็นปั๊มประเภทที่สามารถผลิตเฮดน้ำ โดยการเพิ่มความเร็วของน้ำซึ่งได้จากการหมุนของใบพัดไปตามตัวเรือนของปั๊ม อัตราการไหลของน้ำจะแปรผันตามความดันด้านขาออก (Discharge)

2.ปั๊มแบบปริมาตรแทนที่เชิงบวก (Positive Displacement Pump) หรือแบบอาศัยการแทนที่ของๆเหลวในการพาของเหลว เป็นปั๊มประเภทที่ให้น้ำเข้าไปแทนที่อยู่ในปริมาตรในเรือนปั๊มอย่างต่อเนื่อง ซึ่งจะสามารถให้อัตราการไหลของน้ำที่คงที่ ถึงแม้ว่าความดันด้านขาออก (Discharge) จะมีการแปรผัน

เราสามารถแบ่งชนิดของปั๊มออกเป็น 4 ชนิดหลักๆ คือ

1). ปั๊มอัตโนมัติ เหมาะสำหรับอาคาร ตึกแถว ทาวน์เฮ้าส์ หรือบ้านเดี่ยว เป็นระบบสวิตซ์เปิด-ปิดอัตโนมัติ ประหยัดไฟ มีกำลังส่งน้ำไปยังจุดต่างๆภายในบ้านได้ดี สามารถต่อกับเครื่องทำน้ำอุ่น เครื่องซักผ้า หรือก๊อกน้ำทั่วไปได้

2). ปั๊มแรงดันคงที่ เหมาะสำหรับอพาร์ทเม้นท์ ,อาคาร ตึกแถว ทาวน์เฮ้าส์ หรือบ้านเดี่ยว เป็นปั๊มอัตโนมัติควบคุมแรงอุปกรณ์เกี่ยวกับน้ำให้มีแรงดันคงที่ กำลังส่งน้ำสม่ำเสมอ เหมาะกับการติดตั้งใช้กับเครื่องทำน้ำอุ่น

3). ปั๊มหอยโข่ง เหมาะกับงานเกษตร งานสูบน้ำขึ้นตึกสูง งานสูบจากแทงค์หรือบ่อ งานหัวจ่ายน้ำ sprinkle สามารถสูบน้ำได้ในปริมาณที่มากหรือแรงส่งสูงๆ

4). ปั๊มจุ่ม ใช้กับงานสูบน้ำออกจากบ่อหรือแหล่งน้ำ เช่น งานน้ำท่วม บ่อน้ำพุ ถึงแม้ว่าปั๊มแบบจุ่มจะมีกำลังส่งต่ำ แต่สามารถสูบน้ำได้ในปริมาณมาก

ปั๊มสำหรับบ้านพักอาศัยส่วนใหญ่ จะเป็นชนิดสำเร็จรูป ประกอบด้วยตัวปั๊มและถังความดัน ซึ่งจะมีอยู่หลายรูปแบบ เช่น แบบที่เป็นตัวปั๊มเกาะอยู่บนถังความดันและมีฝาครอบที่เรียกว่า “ปั๊มกระป๋อง” ตัวปั๊มจะควบคุมการทำงาน ด้วย สวิทซ์ความดัน (Pressure Switch) ซึ่งจะทำงานอัตโนมัติเมื่อมีการเปิดใช้น้ำในบ้าน ในการเลือกปั๊มใช้ในบ้านพักอาศัย จึงควรเลือกปั๊มที่มีถังความดันประกอบสำเร็จเป็นชุด เพราะถังความดันจะเก็บน้ำช่วยรักษาความดันภายในท่อส่งน้ำ และมีผลให้ในขณะใช้งานปั๊มไม่ต้องทำงานตลอดเวลา จึงช่วยประหยัดการใช้พลังงานไฟฟ้า และปั๊มจะมีอายุการใช้งานนานขึ้นด้วย อุปกรณ์ต่าง ๆ ต้องประกอบกันมาอย่างดี มีความคงทน ไม่เป็นสนิมง่าย และมีตัวป้องกันมอเตอร์ไหม้ และควรเลือกกำลังมอเตอร์ของปั๊มให้เหมาะสมกับการใช้งาน เช่น ไม่เลือกขนาดกำลังมอเตอร์ที่เล็กเกินไป เพราะจะทำให้ปั๊มทำงานบ่อย สิ้นเปลืองพลังงานไฟฟ้า

สำหรับการเลือกปั๊มที่ใช้กับอาคารขนาดใหญ่หรือใช้ในระดับโรงงานอุตสาหกรรม จำเป็นต้องพิจารณาให้ละเอียด เนื่องจากมีขนาดใหญ่และมีเรื่องราคาและค่าบำรุงรักษาเข้ามาเกี่ยวข้อง ข้อมูลที่จำเป็นต้องทราบก่อนที่จะทำการเลือกปั๊มคือ ชนิดของของเหลวที่ต้องการสูบ, อุณหภูมิ ความหนืด ความหนาแน่น อัตราการสูบ (Flow rate)ที่ต้องการ, ความดันหรือความสูงที่ต้องยกของเหลวนั้น ๆ ขึ้นไป หรือที่เรียกว่า เฮด (Head), ความเร็วรอบของปั๊มที่เป็นไปได้, ลักษณะของระบบท่อที่มีอยู่, ข้อมูลต่าง ๆ จากผู้แทนจำหน่ายเกี่ยวกับปั๊

การเลือกซื้อปั๊ม เครื่องสูบน้ำ เราควรรู้ถึงประสิทธิภาพการทำงานและสเปคของปั๊มว่าเป็นอย่างไรบ้าง ให้ปริมาณน้ำได้มากน้อยแค่ไหน รู้กำลังแรงม้า ไฟฟ้าที่ใช้กี่เฟส ระยะทางที่สามารถส่งน้ำไปถึง และขนาดท่อส่งน้ำ นอกจากการรู้ถึงสเปคของปั๊มแล้วเราจำเป็นจะต้องรู้รายละเอียดการใช้น้ำของเราเองด้วยว่าเราต้องการจะใช้น้ำในปริมาณมากน้อยเพียงใด เช่น ถ้าจะติดตั้งสปริงเกอร์ต้องรู้ปริมาณน้ำและแรงดันของสปริงเกอร์ เลือกปั๊ม ให้เหมาะสมกับการใช้งาน เช่น ปั๊มทะเล/เคมีสำหรับสูบน้ำทะเลหรือเคมี, ปั๊มหอยโข่งสำหรับงานเกษตร งานสปริงเกลอร์ งานประปาหมู่บ้านหรืองานดับเพลิง , ปั๊มแช่สำหรับงานดูดน้ำบาดาล น้ำดีหรือน้ำเสีย นอกจากนี้แล้วควรเลือกขนาดของปั๊มให้เหมาะสม ในการเลือกต้องดูว่าปั๊มสามารถจ่ายปริมาณน้ำได้มากน้อยแค่ไหนเพียงพอกับการใช้งานหรือไม่ รวมไปถึงแรงดันน้ำที่ต้องการ

ยกตัวอย่างการเลือกซื้อปั๊มน้ำอัตโนมัติให้เหมาะสมกับลักษณะบ้านและการใช้งาน เช่น

• บ้านไม่เกิน 2 ชั้น มีการใช้น้ำพร้อมกันไม่เกิน 2 จุด เราควรเลือกปั๊มที่มีขนาดมอเตอร์ 100-150Watt
• บ้านไม่เกิน 2 ชั้น มีการใช้น้ำพร้อมกันไม่เกิน 2 จุด มีเครื่องทำน้ำอุ่น 1 เครื่อง เราควรเลือกปั๊มที่มีขนาดมอเตอร์  150-200Watt
• บ้านไม่เกิน 3 ชั้น มีการใช้น้ำพร้อมกันไม่เกิน 2 จุด มีเครื่องทำน้ำอุ่น 1 เครื่อง เราควรเลือกปั๊มที่มีขนาดมอเตอร์  200-300Watt
• บ้านไม่เกิน 4 ชั้น มีการใช้น้ำพร้อมกันไม่เกิน 3 จุด มีเครื่องทำน้ำอุ่น 1 เครื่อง เราควรเลือกปั๊มที่มีขนาดมอเตอร์  250-350Watt
• บ้านไม่เกิน 4 ชั้น มีการใช้น้ำพร้อมกันไม่เกิน 3 จุด มีเครื่องทำน้ำอุ่น 2 เครื่อง เราควรเลือกปั๊มที่มีขนาดมอเตอร์  350-400Watt

ทั้งหมดนี้สามารถเลือกเผื่อโหลดการใช้งานได้ ยิ่งปั๊มที่เป็นระบบอินเวอร์เตอร์และชุดบุ๊ชเตอร์อัตโนมัติยิ่งเพิ่มประสิทธิภาพและประหยัดไฟฟ้ามากยิ่งขึ้นอีกด้วย เช่น ปั๊มอินเวอร์เตอร์ Mitsubishi IMCH Series  ปั๊มอินเวอร์เตอร์ Mitsubishi Torrent 2 ปั๊ม Mitsubishi UMCH Series เป็นต้น