รอกโซ่ Hoist

     การเลือกใช้ รอกโซ่เพื่อใช้งานกับปั้นจั่นเหนือศีรษะ (Overhead Crane) ปั้นจั่นขาสูง (Gantry Crane) ปั้นจั่นแขนยื่น (Jib Crane) และปั้นจั่นอีกหลายชนิด นอกจากจะต้องพิจารณาถึงพิกัดยกอย่างปลอดภัย (Safe Working Load) ว่าต้องการใช้สูงสุดกี่ตันแล้ว อีกสิ่งหนึ่งที่มีความสำคัญยิ่งคือ การเลือกใช้ระดับชั้นของรอกที่เหมาะสมตามลักษณะการใช้งานของผู้ใช้งานแต่ละหน่วยงาน นอกจากจะให้ความปลอดภัยแล้วยังหมายถึงความคุ้มค่าของการใช้งานในระยะยาวอีกด้วย

ซึ่งการเลือกใช้ระดับชั้นของ รอกโซ่ที่เหมาะสมตามลักษณะการใช้งานนั้น มีมาตรฐานสากลหลายตัวมาก แต่มาตรฐานหนึ่งที่นิยมใช้กันมากประเทศไทย คือ มาตรฐาน FEM (European Materials Handling Federation) หรือมาตรฐานสหพันธ์การขนถ่ายวัสดุแห่งยุโรป ได้กำหนด การแบ่งระดับชั้นการใช้งาน รอกโซ่  โดยอิงตามองค์ประกอบ 3 ประการ คือ

1. สัดส่วนระยะเวลาและน้ำหนักที่ใช้งาน (Load spectrum) หมายถึงขนาดของน้ำหนักยกระหว่างการใช้งานรอกและระยะเวลาใช้งานรอกประจำวันที่คำนวณได้ตามมาตรฐาน FEM 9.511

(โดยตามมาตรฐาน FEM 9.755 กำหนดระยะเวลาใช้งานรอกตามปกติอยู่ที่ 10 ปี และวันทำงาน 250 วันต่อปี) โดยแบ่งได้เป็น

1.1. งานเบา (Light Use)

1.2. งานปานกลาง (Medium Use)

1.3. งานหนัก (Heavy Use)

1.4. งานหนักมาก (Very Heavy Use)

2. ค่าเฉลี่ยช่วงเวลาปฏิบัติงานต่อวัน (Average daily operating Time Per day) สามารถคำนวณได้จาก ระยะเวลาการทำงานของรอก เป็น ชั่วโมงต่อวัน โดยคำนวณได้จากสูตรคำนวณและองค์ประกอบดังนี้

t = ( 2 x H x N x T ) / ( V x 60 )

o t = ค่าเฉลี่ยช่วงเวลาปฏิบัติงานต่อวัน (Average daily operating time per day)

o H = ความสูงเฉลี่ยของรอก เป็นเมตร (average hoisting height in meters)

o N = จำนวนรอบการทำงานต่อชั่วโมง (the number of work cycles per hour)

o T = ระยะเวลาทำงานเป็นชั่วโมงในหนึ่งวัน (the daily working time in hours)

o V = ความเร็วของรอก เป็นเมตรต่อนาที (the hoist speed (meters per minute))

3. การเลือกระดับชั้นการใช้งานรอกตาม FEM (FEM Hoist Duty Service Classification) ให้นำค่า สัดส่วนระยะเวลาและน้ำหนักที่ใช้งาน (Load spectrum) และ ค่าเฉลี่ยช่วงเวลาปฏิบัติงานต่อวัน (Average daily operating Time Per day) มากำหนดระดับชั้นของรอกที่จะเลือกใช้ตามตาราง

นอกจาก FEM ยังมีอีกหลายองค์กรในต่างประเทศที่มีการกำหนดการเลือกระดับชั้นของรอกตามการใช้งาน อาทิ International Organization for Standardization (ISO), Crane Manufacturers Association of America (CMAA), Hoist Manufacturers Institute (HMI) เป็นต้น

ซึ่งการออกแบบเครน เครนโครงสร้าง แนะนำว่าควรจะได้รับคำปรึกษาจากผู้เชี่ยวชาญโดยเฉพาะ เพื่อให้สามารถเลือกใช้ปั้นจั่นทั้งโครงสร้าง อุปกรณ์ ระบบควบคุม รวมถึงอุปกรณ์ด้านความปลอดภัยที่เหมาะสม ซึ่งจะช่วยให้เกิดการใช้งานที่คุ้มค่าในระยะยาวและยังช่วยให้เกิดความปลอดภัยต่อผู้ใช้งานอีกด้วย